Montessori VS Giáo dục truyền thống

Montessori vs GD truyền thống

Trong giáo dục truyền thống (không chỉ ở Việt Nam mà ở rất nhiều nước trên thế giới, kể cả các nước phát triển như Pháp, Mỹ, Đức…), giáo viên thường đứng trước cả lớp và quyết định học sinh nên học cái gì và sẽ dạy cái đó: đó là cách tiếp cận một chiều từ trên xuống dưới. Cũng là cách tiếp cận kiểu “một cỡ giày đi vừa cho tất cả mọi người”

Lớp học truyền thống

Giáo viên khẳng định rằng tất cả học sinh đã sẵn sàng học bài hôm nay, ví dụ: học về chữ “A”, và dạy chữ “A” cho cả lớp. Chúng ta phải biết rằng một lớp có từ 30-50 học sinh (trường công ở VN), mỗi học sinh lại có một tốc độ học, khả năng nhận thức và sở thích khác nhau. Có bạn thích ngồi một chỗ đọc sách, học bằng cách nhìn và tưởng tượng; có bạn lại thích vận động, học bằng cầm nắm, tháo lắp; có bạn sẽ thích cảm nhận bằng thính giác, học qua bài hát, truyện kể… Có thể nói rằng, có bao nhiêu kiểu tính cách thì có bấy nhiêu cách học và cách dạy. Nhưng tại sao cách dạy một chiều, không quan tâm tới người học như cách dạy truyền thống, một cách dạy được sinh ra từ thời kỳ đại công nghiệp cuối thế kỷ 19 nhằm giữ cho con em công nhân các nhà máy ngồi một chỗ cho bố mẹ yên tâm làm việc, một phương pháp áp đặt và làm thui chột, chán nản hàng thế hệ học sinh lại có thể duy trì lâu đến vậy? (chắc còn lâu chúng ta mới thay đổi được tình trạng này)

Lớp học Montessori

Thế thì phương pháp Montessori có gì khác? Trong phương pháp Montessori, có một mối quan hệ tương tác giữa giáo viên, học sinh và môi trường xung quanh. Học sinh sẽ tự chủ động trong việc học của mình, dưới sự hỗ trợ của giáo viên và trong một môi trường được chuẩn bị kỹ càng, hấp dẫn.

Giáo cụ Montessori được bày trên giá, kệ theo thứ tự từ dễ nhất đến khó nhất. Phần lớn giáo cụ và vật dụng bằng gỗ và các vật liệu tự nhiên trong môi trường, mục đích là để hấp dẫn trẻ và cho trẻ sự cảm nhận chân thực nhất về môi trường. Mỗi trẻ sẽ làm việc với giáo cụ theo tốc độ của mình và theo hứng thú của mình. Giáo viên sẽ quan sát từng trẻ và khi nào trẻ nào thuần thục một giáo cụ, giáo viên sẽ giới thiệu với trẻ giáo cụ tiếp theo.

Theo sơ đồ trong ảnh bên cạnh của phương pháp Montessori, mỗi mũi tên đều có hai chiều chỉ về hai hướng. Môi trường và trẻ tương tác với nhau. Môi trường hấp dẫn, mời gọi trẻ và trẻ sẽ học từ những giáo cụ trong môi trường. Giáo viên và môi trường cũng ảnh hưởng đến nhau. Người giáo viên có vai trò phải chuẩn bị môi trường, quan sát và điều chỉnh khi cần thiết cho phù hợp với nhu cầu của trẻ. Đồng thời trẻ và giáo viên cũng có mối quan hệ khăng khít, chủ động hơn, dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau. Giáo viên sẽ giữ khoảng cách và quan sát từng trẻ, chỉ tiến tới giúp đỡ khi cần thiết và sau đó tránh ra để trẻ tiếp tục quá trình tự học của mình.

Lớp học Montessori độ tuổi 3-6

Trong tác phẩm của mình, tiến sĩ Maria Montessori đã nhấn mạnh rằng mục đích của giáo dục theo phương pháp của bà đó là “không nhồi nhét đứa trẻ bằng kiến thức mà phải xây dựng niềm yêu thích việc học trong trẻ”

Những nguyên tắc trên không những áp dụng trong lớp Montessori mà còn có thể áp dụng ngay tại nhà, trong cách chúng ta dạy và tương tác với trẻ. Bố mẹ, ông bà động viên các bé tự khám phá, chúng ta cho trẻ sự tự do và cả những giới hạn (về an toàn của trẻ, của những người xung quanh, bảo vệ môi trường, động vật…). Chúng ta có thể mở đường cho thành công của trẻ sau này bằng việc sắp xếp, thiết kế lại nhà cửa ngay từ hôm nay để trẻ có thể thực sự trở thành một thành viên của gia đình và tham gia vào các công việc thường ngày…